Dziś chciałem przedstawić, temat o tym, co zmieniło się, a zwłaszcza o tym, co się nie zmieniło w kwestii umów o pracę w 2016 roku. Pisaliśmy już w poprzednich poradnikach o tym, że 22 lutego 2016 roku zmieniono przepisy o rodzajach umowy o pracę i w zasadzie w kodeksie pracy zostały dwa rodzaje umowy o pracę, umowa na czas nieokreślony i umowa na czas określony. Każdy pyta, jak wypowiedzieć umowę na czas nieokreślony przez pracownika ?
Oczywiście mamy również do czynienia nadal z umową na czas określony na zastępstwo pracownika, ale te dwa główne rodzaje umów o pracę stanowią teraz trzon prawa pracy. Ustawodawca zmienił również zasady wypowiadania umów o pracę na czas określony, w szczególności zmieniając, uzależniając długość okresu wypowiedzenia tych umów od długości stażu pracy u danego pracodawcy i ujednolicił okresy wypowiedzenia dla umów na czas nieokreślony i określony w ten sposób, że jeśli staż pracy pracownika wynosi do pół roku, to wtedy przysługują mu tylko dwa tygodnie okresu wypowiedzenia bez względu na rodzaj umowy o pracę.
Jeśli pracuje dłużej niż pół roku, ale krócej niż trzy lata to okres wypowiedzenia jest jednomiesięczny, natomiast po trzech latach pracy pracownik nabywa prawo do trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Czego jednak ustawodawca nie zmienił. Otóż nie zmienił największej zalety, największej atrakcyjnej cechy umów na czas określony, najbardziej atrakcyjnej dla pracodawców i ta cecha ukryta jest w artykule 30 paragraf 4. O czym ten przypis nie jest. Proszę posłuchać, o czym ten przepis nie jest: artykuł 30 paragraf 4; w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie, lub rozwiązanie umowy.
O czym, zatem ten przepis nie jest? Nie jest o obowiązku podawania przyczyny na wypowiedzeniu, gdy wypowiadamy umowę na czas określony i to nie jest przypadek. W 1974 roku, gdy przygotowywano projekt obowiązującego do dziś kodeksu pracy, gdzieś w zacisznym gabinecie ministra pracy i polityki społecznej w Warszawie siedział po godzinach świeżo upieczony absolwent wydziału prawa i administracji i głowił się nad projektowanym właśnie artykułem 30 paragraf 4. Jego ręka zadrżała, by w artykule 30 paragraf 4 po słowach w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę dopisać słowa: zawartej na czas nieokreślony. Powinno się znaleźć uzasadnienie tzn. że jeżeli mam umowę na czas określony to tego uzasadnienia nie trzeba tam umieszczać, a skoro nie trzeba umieszczać uzasadnienia na wypowiedzeniu, to pracownik nie ma się, do czego odwołać, a wypowiedzenie jest, mówiąc wprost skuteczniejsze.
Pracodawcy na szczęście dla pracowników nie potrafią pisać uzasadnień do wypowiedzeń umów o pracę. Dlaczego tego nie potrafią? Dlatego, że kodeks pracy nie wskazuje katalogu przyczyn, dla którego można zwolnić pracownika za wypowiedzeniem. W związku z tym pracodawcy szukają w Googlach i tam jest prawdopodobnie lista top 10 przyczyn wypowiedzenia pracowników. Najprawdopodobniej na pierwszym miejscu znajdą się kłopoty finansowe no i pracodawca nie myśląc zbyt długo, wpisuje jako przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę- kłopoty finansowe, po czym pracownik odwołuje się do sądu i mówi: wysoki sądzie proszę uprzejmie wyjrzeć przez okno i zobaczyć czym ten bogacz przyjechał do sądu. Otóż ten pracodawca nie ma kłopotów finansowych i przywraca pracownika do pracy.
Drugą najczęstszą przyczyną podawaną jest restrukturyzacja lub reorganizacja zakładu pracy połączona z koniecznością redukcji zatrudnienia. Wysoki sądzie proszę sobie wyobrazić, że on na moje stanowisko przyjął dwie dziewczyny, które to, co ja robiłem szybko sprawnie i za małe pieniądze teraz mu to robią powoli i za dużą kasę. No i sąd sprawdza i rzeczywiście robią to wolniej i za duże pieniądze i przywraca pracownika, do pracy uznając, że przyczyna nie uzasadniała wypowiedzenia. Fakt, że nie trzeba podawać przyczyny wypowiedzenia, czyni z umowy na czas określony nadal bardzo atrakcyjny rodzaj umowy- po prostu łatwiej ją rozwiązań, a jak wypowiedzieć umowę na czas nieokreślony przez pracownika ?
Pamiętam takie zajęcia poświęcone artykułowi 30 paragraf 4, które miałem przyjemność rozpatrywać w 2006 roku. Wówczas młodzież francuska wyległa na ulice Paryża w proteście przeciwko zmianom we francuskim prawie pracy. Wtedy rząd Francji usiłował wprowadzić do francuskiego kodeksu pracy, że oto młodego Francuza w ciągu pierwszych lat pracy będzie można zwolnić bez podawania przyczyn. Jednak my żyjemy w Polsce i nieco innych realiach gospodarczych.
