To, że pracodawca podpisał z pracownikiem umowę o pracę nie oznacza, że przez cały okres umowny musi ona pozostać niezmieniona. Pracodawca może zmienić postanowienia umowy o pracę, zarówno na korzyść jak i niekorzyść pracownika, dając mu do podpisania stosowny aneks. Pracownikowi oczywiście przysługuje prawo odmowy, jeżeli nie zgodzi się z wprowadzanymi zmianami to nadal będą obowiązywać elementy wcześniej podpisanego porozumienia między stronami. Inną formą zmiany warunków umowy o pracę może być tak zwane wypowiedzenie zmieniające, ale taka forma jest trudniejsza w zastosowaniu, bo ma więcej ograniczeń.
Czym jest aneks i kiedy można go stosować?
Aneks jest dokumentem, który na mocy porozumienia stron zmienia dotychczasowe warunki umowy. Dlatego ten typ dokumentu nazywany jest też czasem porozumieniem zmieniającym. Zmiana następuje, jeżeli pracownik zaakceptuje propozycję pracodawcy, w terminie który strony ustalą. Ważną kwestią jest, że podpisania aneksu nie uniemożliwia fakt, że pracownik podlega szczególnej ochronie na mocy przepisów prawa To znaczy, że takie porozumienie możemy podpisać także z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, na zwolnieniu lekarskim, czy z pracownicą która jest obecnie w ciąży. Co ważne nie tylko pracodawca może proponować podpisanie aneksu do umowy o pracę, także pracownik ma prawo do takiej inicjatywy.
Aneks jest najczęściej stosowaną formą zmiany umowy o pracę. Można dzięki niemu zmodyfikować prawie wszystkie postanowienia. Najczęściej jednak aneksem zmienia się:
– wysokość wynagrodzenia,
– stanowisko pracy,
– wymiar czasu pracy.
Jednak jeżeli w kontrakcie zawarto na przykład zasady przyznawania premii, nagród jubileuszowych czy zakazu konkurencji, to te warunki także można zmienić za pomocą aneksu. Co więcej, kwestie typu zakaz konkurencji można także wprowadzić do warunków umowy za pomocą porozumienia zmieniającego. Aneksem można zmienić warunki płacy lub pracy, a także rodzaj umowy, jeżeli strony nie wniosą sprzeciwu.
Czego w umowie o pracę nie można zmienić aneksem
Nie jest tak, że pracodawca czy pracownik mogą za pomocą aneksu dowolnie zmieniać umowę o pracę. Przede wszystkim podpisanie aneksu nie może doprowadzić do pogorszenia sytuacji pracownika w porównaniu do minimum, jakie zagwarantowane jest w kodeksie pracy lub innych przepisach dotyczących zatrudnienia.
Porozumieniem zmieniającym nie można uchylić przepisów obowiązujących na podstawie ustaw. Nie można też nałożyć na pracownika ani dodatkowych obowiązków ani sankcji, których nie przewidują przepisy. Podpisanie aneksu nie daje możliwości skrócenia czasu wypowiedzenia jaki obowiązuje zgodnie z kodeksem pracy czy odebrania pracownikowi prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach lub godzinach nocnych. Takie klauzule w umowie uznaje się za abuzywne- są nieważne z mocy prawa i nie zmieni tego fakt, że zostały wprowadzone na podstawie obustronnego porozumienia.
Przykładem często stosowanej praktyki jest próba obejścia przepisu, o tym, że trzecia umowa o pracę musi być podpisana na czas nieokreślony. Pracodawcy zamiast tego próbują wydłużyć czas trwania umowy na podstawie aneksu. Jednak tak podpisany aneks będzie traktowany na równi z podpisaniem trzeciej umowy, czyli z zawarciem umowy na czas nieokreślony.
Jak napisać aneks do umowy o pracę
Aneks jest obustronnym oświadczeniem woli. W przepisach teoretycznie nie określono, że musi on być sporządzony w formie pisemnej. Jednak najlepiej sporządzić go w takiej formie aby uniknąć późniejszych nieporozumień i sporów. Dodatkowo w przypadku ewentualnego sporu sądowego, jedna ze stron może próbować powoływać się na fakt, ze skoro umowa o pracę musi być w formie pisemnej, to także wprowadzone do niej zmiany powinny być tak sporządzane.
Cała procedura dokonania zmian w umowie o prace powinna polegać na obustronnym złożeniu podpisów na dokumencie w którym zawarto opis zmienianych warunków zatrudnienia. Podobnie jak umowa o pracę, w zakresie aneksu określone są tylko minimalne informacje, jakie dokument powinien zawierać, są to:
– datę i miejsce zawarcia umowy,
– oznaczenie, że dokument ten jest aneksem do umowy o pracę,
– wskazanie stron umowy,
– wskazanie umowy, której dotyczy aneks (w tym informacji od kiedy obowiązuje zmieniana umowa),
– opis zmienianych elementów i wprowadzanych na ich miejsce,
– zastrzeżenie, że pozostałe z warunków umowy nie ulegają zmianie,
– podpisy (i pieczątki, jeżeli obowiązują) obu stron.
Ponadto, najlepiej w aneksie dokładnie określić datę, od której będą obowiązywać zmiany zawarte w porozumieniu, w przeciwnym wypadku jako dorozumianą datę rozpoczęcia obowiązywania zmian przyjmuje się datę podpisania aneksu.
Aneks do umowy powinien być sporządzony w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach- po jednym dla każdej ze stron. W momencie złożenia podpisu na aneksie przez pracownika oraz odpowiedniego przedstawiciela pracodawcy staje się on integralną częścią umowy o pracę.
